Статистикалық мәліметтер бойынша, Қазақстанда жыл сайын орташа есеппен 12 мың адам аты-жөнін өзгертеді. Бұл адамдар тегі мен есімін толығымен өзгертеді деген сөз емес. Басым бөлігі тегіндегі "- ов", "- ев", "- ович", "- овна" жалғауларын алып, орнына "ұлы", "қызы" деп қосады. Дегенмен аты-жөнін толығымен өзгертетіндер де бар. Қазақстан заңы бұған тыйым салмайды. Аты-жөнді өзгерту қанша тұратынын және бұл үшін не істеу керегін Informburo түсіндірмесінен оқыңыз. 

№1. Қазақстанда аты-жөнін кім өзгерте алады?

16 жасқа толған Қазақстанның кез келген азаматы тегін, атын немесе әкесінің атын өзгертуге құқылы.

16 жасқа дейін баланың ата-анасы немесе заңды өкілдері өтініш беруі керек. Егер бала 10 жастан асқан болса, деректерді өзгерту үшін оның келісімі қажет.

Қандай жағдайларда жеке деректерді өзгертуге болады?

"Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" кодекстің 257-бабына сәйкес азаматтар келесі себептер бойынша атын, тегін немесе әкесінің атын өзгерте алады:

  • айтуда қандай да бір қиындық болса;
  • жұбайының тегін алғысы келсе немесе некеге дейінгі тегін қайтарғысы келсе;
  • бұрынғы некеден (ерлі-зайыптылықтан) немесе жұбайы қайтыс болған жағдайда балалармен ортақ тегі болғанын қаласа;
  • ата-анасының бірінің ұлтына сәйкес келетін фамилияны немесе есімді алғысы келсе;
  • құжаттарда жазылған атаудан басқа өмірде нақты қалыптасқан атауды қолдану;
  • ұлттық дәстүр бойынша әкесінің немесе атасының есімімен фамилия алғысы келсе;
  • өтініш берушіні іс жүзінде тәрбиелеген адамның тегі және аты бойынша тегін және (немесе) әкесінің атын алып жүруге тілек білдіру;
  • соңғысын хирургиялық жолмен өзгерткен кезде таңдалған жынысқа сәйкес келетін атауды қалау. 

Қазақ ұлтының азаматтары өз қалауы бойынша "- ов", "- ова", "- ев", "- ева" аффикстерінен бас тарта отырып, тегі мен әкесінің атын жазуды өзгерте алатынын атап өткен жөн. 

Оқи отырыңыз: Студенттер қалай тегін емделе алады? МСҚ қорынан 7 сұраққа жауап

№2. Аты-жөнді өзгерту үшін қайда бару керек?

Деректерді ауыстыруға өтінішті ХҚКО арқылы немесе азаматтық хал актілерін тіркеуші органға (АХАТ) беруге болады. Өзіңізбен бірге жеке куәлігіңіз немесе төлқұжатыңыз болуы керек.

Сонымен қатар, электрондық цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) пайдалана отырып, электрондық үкімет порталы арқылы өтініш беруге болады.

Қызмет құны – 2 АЕК (2024 жылы 7384 теңге).

№3. Өтініште не көрсетілуі керек?

Атын, әкесінің атын немесе тегін ауыстыруға арналған өтініште:

  1. бұрынғы аты, әкесінің аты (бар болса) және тегі;
  2. жаңа аты, әкесінің аты және тегі;
  3. өтініш берушінің бұл деректерді өзгерткісі келетін себебі көрсетілуі керек.

Өтінішке туу, некеге тұру немесе ажырасу туралы куәліктер, өтініш берушінің екі фотосуреті, сондай-ақ аты-жөнінің өзгеру себептерін растайтын құжаттар қоса беріледі.

Өтінішті қарау процедурасы 30 күнге дейін созылады. Осыдан кейін өтініш беруші жаңа құжаттарды алады: азаматқа дербес деректерді өзгерту туралы куәлік беріледі. Содан кейін бір ай ішінде өтініш берушіге жеке куәлікті, төлқұжатты, жүргізуші куәлігін және басқа құжаттарды ауыстыру қажет. 

№4. Бас тартудың себептері қандай?

Егер жаңа атауда балағат сөздер болса немесе жалпы қабылданған мағынада атау болмаса, өтініш берушіден бас тартуға құқылы.

Бас тартудың тағы бір негізі: егер өтініш берушінің салықтар, несиелер, алименттер бойынша берешегі болса немесе атқарушылық және үстінен қылмыстық іс жүріп жатса.

Оқи отырыңыз: Тұрғын үй кезегіне кім және қалай тұра алады? Маңызды 8 сұраққа жауап

№5. Аты-жөнді үйден шықпай қалай өзгертуге болады?

Қазіргі уақытта қазақстандықтарға мемлекеттік қызметтердің көпшілігі онлайн режимінде қолжетімді, соның ішінде атын өзгерту. Ол үшін порталға кіру керек egov.kz ЭЦҚ көмегімен "басты" – "азаматтарға" – "отбасы" бөлімдері бойынша нұсқауларды орындай отырып өтіңіз:

  1. Қажетті қызмет түрін таңдаңыз.
  2. Өзгерту үшін негіздерді таңдаңыз.
  3. Куәлік беретін ХҚКО филиалын таңдаңыз.
  4. Отбасылық жағдайды және табыс көзін көрсетіңіз.
  5. Өзгертулер енгізу қажет актілік жазбаның нөмірі мен тіркелген күнін жазыңыз.
  6. Актілік жазба үшін қандай өзгерістер, түзетулер, толықтырулар қажет екенін көрсетіңіз.
  7. Өзгерістер енгізу үшін растайтын құжатты тіркеңіз.
  8. Сұрауды төлеңіз және қол қойыңыз.
  9. Қызмет көрсету нәтижесі туралы электрондық үкіметтің жеке кабинетінде СМС және хабарлама түрінде хабарланатын болады.

Өтінім беру кезінде таңдалған ХҚКО-дан бір ай ішінде жаңа құжаттарды алу қажет.