Қазақстандық азық-түлік өндірушілердің басын қосатын салалық одақтар альянсы "Аманат" партиясының аргоөнеркәсіптік кешен жөніндегі кеңесіне хат жолдады. Онда сала қызметкерлері қазақстандық сауда желілері импорттық өнімдерді сатуға бағдарланғанын, сондықтан отандық азық-түлік үлесі жылдан жылға азайып бара жатқанын хабарлады.

Хатта мысал ретінде мынадай деректер келтірілген:

"Қазақстанның ең ірі сауда желілерінің бірі өзінің супермаркетінде Беларусь өнімдерінің ауқымы бойынша бұрын-соңды болмаған бөлімін – "дүкендегі дүкен" түрін орналастырған. Сауда залының қақ ортасында орналасқан жарқын, безендірілген дүкенше, бұл, әрине, сатып алушылардың үлкен қызығушылығын тудырады. Бұл жағдайдың цинизмі – жергілікті өндірушілер ұзақ уақыт бойы қазақстандық өндіріс өнімдеріне басымдық беруді және орналастыруды, сондай-ақ сауда сөрелерінің 50%-ын ұсынуды талап етіп келеді, деп атап өтті хат авторлары. Бұл әлемнің барлық елінде кең таралған үрдіс, өйткені бұл кез келген ел экономикасының негізін құрайтын, мемлекеттік бюджетті қалыптастыратын және жұмыс орындарын құратын отандық өндіріс. Бірақ біздің мемлекетімізге, әсіресе сауда желілерінің иелеріне өз экономикасын дамыту мәселелері қызық емес сияқты. Беларусь өнімдерінің жеке, орасан зор бөлімінің пайда болу фактісі "импорттық өнімді отандық өнімге зиян келтіруге бағытталған сауда желілерінің саясатын айқын көрсетеді", – деп жазады салалық одақтар.

"Неліктен сауда желісі қазақстандық өндірушілерге арналған осындай бөлім жасамаған және оны импорттық өндірушілерді ілгерілетудің және көрші елдерді байытудың орнына "Қазақстанда жасалған" белгілерімен неге рәсімдемеген? Бізде жоғары сапалы өнімдер шығаратын көптеген өндіруші бар және мақтануға тұрарлық деп айтуға толық негіз бар", – дейді үндеу авторлары.

Мұнда мәселенің мәні мынада: сауда желілеріне импорттық өнімдерді сату үшін коммерциялық тұрғыдан әлдеқайда тиімді, өйткені сатып алу бағасы төмен. Ресейдің, Беларусьтің және басқа да шетелдердің барлық жеткізуші кәсіпорны қазақстандықтардан едәуір үлкен (он есе және одан да көп), оларда тарихи тұрғыдан неғұрлым дамыған шикізат базасы бар, олар өз өндірістерінің ауқымы мен көлемі есебінен неғұрлым тартымды бағаларды ұсына алады. Сонымен қатар, ресейлік және беларусьтік азық-түлік компаниялары өз елдерінде субсидия ала отырып, мемлекеттік қолдауды пайдаланады. Нәтижесінде олардың өнімдерінің құны айтарлықтай төмендейді. Ал қазақстандық азық-түліктерде мұндай қолдау айтарлықтай аз, сондықтан өнімнің өзіндік құны жоғары. Бірақ, келісетін шығарсыз, бір нарықта әртүрлі елде және әртүрлі дәрежедегі мемлекеттік гранттармен өндірілген тауарлар еркін сатылуы дұрыс емес жағдай. Отандық өндірушілердің жағдайын нашарлататын тағы бір факт – шетелдік ірі жеткізушілер тауар үшін төлемді кейінге қалдыра отырып, ҚР сауда желілерімен жұмыс істеуге мүмкіндігі бар. Бұл жағдайда отандық өндіріс құлдырап, оның орнын импортталған азық-түлік басып жатқаны осыдан шығып отыр. Бірақ неге мемлекет бұл күрделі мәселелені елемейді? Экономикадан басқа, ұлттық қауіпсіздік мәселелері де бар ғой. Азық-түлік бойынша көршілерімізге тәуелді бола бастасақ ұлттық қауіпсіздік мәселелері туындамайтынына кім кепіл? Салалық одақтар альянсының пікірінше, сауда желілері бұл мәселені мемлекет реттегенге дейін Қазақстанды күмәнді сапа импортымен толтыра бермек.

"Сауда желілеріне қатысты проблемалар бары анық. Олар отандық өндірушілерді қолдауға мүдделі емес, олар үшін бұл тиімсіз, өйткені импорттық өнімдерде олардың маржасы көбірек. Нәтижесінде, отандық бизнес РФ мен Беларусьтен әкелінген ауылшаруашылық өнімдерінің барлық желісі бойынша зардап шегеді және сатылымын жоғалтады. Әділ бәсекелестік жоқ, сондықтан біз отандық бизнеске шетелдік өндірушілермен кем дегенде тең жағдай жасауды сұраймыз. Қазақстан азық-түлік өнімдерінің барлық санаты бойынша сатылымның төмендеуін көрсетіп отыр, ал импорт өсуде", – дейді "Қазақстан құс өсірушілер одағы" ЗЖТБ президенті Руслан Шәріпов.

"Қазақстан Сүт одағының" атқарушы директоры Владимир Кожевников сауда желілерінің жергілікті өндірушілерге қатысты саясатын әділетсіз деп санайды.

"Өздеріңіз бағамдай беріңіздер. Тұтынушы супермаркетте осындай тартымды, үлкен витринаны көргенде – иә, тіпті витринаға емес, Беларусь өнімдері бар бүкіл ішкі түрлі-түсті дүкенге, әрине, назар аударады. Өнімді берудің бұл формасын маркетологтар есептейді – бұл келушілерді белсенді сатып алуға ынталандырады. Біз бұл жағдайды отандық өндірушілерге қатысты кем дегенде адал емес деп санаймыз. Біз жылдар бойы мемлекеттен сауда сөрелерінде импортпен кем дегенде тең жағдай жасауды сұраған кезде, бізге ешкім құлақ аспады. Бізге жауап ретінде "ДСҰ нормалары" туралы айтылады, оған сәйкес барлық жеткізуші тең болуға тиіс. Импорттық өнімдерге бар мүмкіндікті беріп қойған, кереметтей жарнама жасап, дамыта береді, ал қазақстандықтарға шарттардың қатаң талаптары қойылып, сөрелерде ең аз орын беріледі, мұндай жағдайда теңдік туралы әңгіме айтуға бола ма? Супермаркеттер көбірек ақша алғысы келеді. Бұл түсінікті, бірақ бұл отандық өндірушінің есебінен болмауы керек! Біз бұл жағдайды қолайсыз деп санаймыз. Мемлекет, заң шығарушылар мұны қалай да шешуі керек", – деп атап өтті Владимир Кожевников.

Сала қызметкерлерінің хатына жауап ретінде "Аманат" партиясының АӨК жөніндегі кеңесінің басшысы Нұржан Әшімбетов партияда қазақстандық өндірушілердің ұстанымы ортақ екенін және олармен бірге сауда сөрелерінде қазақстандық өндірушілерге басым жағдайлар жасауға бағытталған заң жобасын әзірлеуге дайын екенін айтты.

"Біз заңнамалық базаны жетілдіру бойынша өз ұсыныстарын берген азық-түлік секторының салалық одақтарымен өзара іс-қимыл орнатамыз. Біз оны АӨК жөніндегі партиялық республикалық кеңестің ішінде, Парламент Мәжілісінің агроөнеркәсіптік кешен комитетімен, сондай-ақ бейінді министрліктердің өкілдерімен талқыладық. Біз жеке заң жобасын дайындайтын боламыз және отандық өндірушілер үшін жақсы жағдайлар жасау мақсатында уәкілетті мемлекеттік органдар тарапынан сауда қызметін реттеуді заңнамалық деңгейде күшейтуді ұсынамыз. Осы заң жобасын дайындау ҚР Президенті Іс басқармасы жанындағы Парламентаризм институтымен бірге басталды, сарапшылар мен бизнес өкілдерімен бірлесіп, проблеманы жан-жақты зерделеп, халықаралық тәжірибені ескеріп, ұлттық мүдделерімізді қорғау үшін қолдан келгеннің бәрін жасауды жоспарлап отырмыз", – деді "Аманат" партиясының АӨК жөніндегі кеңесінің басшысы Нұржан Әшімбетов.

Қазақстанның алдында агроөнеркәсіптік кешен секторында өте маңызды және елеулі міндеттер тұр. Сондықтан қазір қазақстандық азық-түлік өнімдерін өндіру мен өткізу үшін ішкі нарықта барлық жағдай жасауға мүмкіндік беретін тиімді заңнамалық шараларды әзірлеу, содан кейін Қазақстанда Еуразия құрлығындағы жетекші орталықтардың біріне айналатын аграрлық орталықты қалыптастыруды бастау маңызды, деп атап өткен болатын Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында.